Για την Ελλάδα ήταν μια ιστορική στιγμή. Ή, για την ακρίβεια, ένα ιστορικό εξάωρο της περασμένης Κυριακής, κατά τη διάρκεια του οποίου η τιμή του ρεύματος έφτασε στο μηδέν. Και αν στο δικό μας δίκτυο αυτό δεν είχε συμβεί ποτέ, την ίδια ώρα σε πολλές χώρες της Ευρώπης η τιμή του ρεύματος βούταγε σε αρνητικά πρόσημα. Αυτή είναι μια νέα πραγματικότητα, την οποία θα πρέπει να συνηθίσουμε, λένε οι ειδικοί. Τι θα συμβεί, λοιπόν, όταν και στην Ελλάδα η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας θα κοστίζει… -16 σεντς; Και γιατί συμβαίνει αυτό;
Παράδοξο: αυτή είναι η μόνη λέξη που μπορεί να χαρακτηρίσει αυτό που συμβαίνει με τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας σε ολόκληρη τη Γηραιά Ηπειρο. Και αυτό γιατί, από τη μία, διανύουμε περίοδο κατά την οποία έχουμε περίσσευμα ενέργειας λόγω της μειωμένης ζήτησης και της υπερπαραγωγής των ΑΠΕ. Και από την άλλη, επικρατεί αγωνία σε ό,τι αφορά τον επόμενο χειμώνα για τις τιμές του ρεύματος, λόγω του ρόλου που θα παίξουν οι καιρικές συνθήκες από το τρέχον καλοκαίρι, αλλά και της τιμής του φυσικού αερίου που θα εξαρτηθεί από τη ζήτηση της Κίνας.
Ορισμός του νόμου προσφοράς και ζήτησης
Είναι, λοιπόν, πρωτοφανές για εμάς. Την περασμένη Κυριακή και για έξι ώρες η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα μας έφτασε στο μηδέν. Αυτό συνέβη επειδή εκείνη την ημέρα η παραγωγή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) ήταν τόσο μεγάλη που ισοδυναμούσε με το 80% της συνολικής εγχώριας παραγωγής.
Είναι ο ορισμός του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης. Επειδή υπάρχει υπερπαραγωγή ρεύματος και μάλιστα με κίνδυνο να πέσει το σύστημα προκαλώντας ζημιές (σε μετασχηματισμές κ.ά.) και δεν υπάρχει ανάλογη ζήτηση, είναι φυσιολογικό η τιμή του να πέφτει σε μηδενικά ή αρνητικά πρόσημα.
Αυτό δεν είναι ένα ελληνικό φαινόμενο, όμως θα γίνει ένα φαινόμενο με το οποίο θα μάθουμε να ζούμε όσο μεγαλώνει η διείσδυση της πράσινης ενέργειας στο σύστημα ηλεκτροδότησης, καθώς η παραγωγή των ΑΠΕ εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες. Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει σε αυτή την περίπτωση, αξίζει να δούμε τι συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Το μεσημέρι της περασμένης Δευτέρας στη Νορβηγία η τιμή του ρεύματος έπεσε στα -14 έρε (100 έρε ισούνται με 1 νορβηγική κορόνα και 1 κορόνα ισούται με 0,084 ευρώ). Εκείνες τις ώρες -από τις 12 έως περίπου τις 18.00, όταν και ανέβηκε λίγο πάνω από το μηδέν- ουσιαστικά η νορβηγική διαχειριστική αρχή ενέργειας προτίμησε να πληρώνει τους πελάτες να χρησιμοποιούν ρεύμα για να μην αποσταθεροποιηθεί το σύστημα ηλεκτροδότησης.
Αυτό συνέβη επειδή τα υδροηλεκτρικά παράγουν αυτό το διάστημα πολύ περισσότερη ενέργεια απ’ ό,τι το προηγούμενο διάστημα, καθώς είναι η περίοδος που λιώνουν τα χιόνια, ενώ ταυτόχρονα έχει βροχοπτώσεις. Καθώς δεν υπάρχει τρόπος αποθήκευσης της ενέργειας αυτής -και μάλιστα σε τόσο μεγάλο βαθμό-, λαμβάνονται έκτακτα μέτρα.
Από την πλευρά του καταναλωτή, αυτό είναι χαρμόσυνο μεν, δεν σημαίνει ότι… βάζει λεφτά στην τσέπη δε. Και αυτό γιατί κάποιος μπορεί να τραβήξει ρεύμα για να φορτίσει, επί παραδείγματι, το αυτοκίνητό του, όμως θα συνεχίσει να πληρώνει στον πάροχό του το πάγιο και τους φόρους. Θεωρητικά, αναλόγως της πτώσης της τιμής, εάν προκύπτει πληρωμή του καταναλωτή, το ποσό συμψηφίζεται με τα πάγια και αφαιρείται από τον επόμενο λογαριασμό. Στην πράξη, ωστόσο,τα κόστη μεταφοράς της ενέργειας της διαχείρησης δικτύου κ.λπ. «σβήνουν» το κέρδος του καταναλωτή.
Κάτι παρεμφερές έγινε την περασμένη Τετάρτη και στη Φινλανδία, όπου οι αρμόδιες αρχές ουσιαστικά… παρακαλούσαν το κοινό να κάνει ακριβώς το αντίθετο από το προηγούμενο διάστημα: να καταναλώσει ρεύμα, αφού το πρόβλημα είναι τώρα ακριβώς το αντίθετο από πέρυσι. Οι παραγωγοί ενέργειας αντιμετωπίζουν υπερπαραγωγή ενέργειας από τα υδροηλεκτρικά, λόγω των πλημμυρών που προκύπτουν από το λιώσιμο των πάγων και της χαμηλής ζήτησης, καθώς ο αίθριος καιρός δεν φέρνει ανάγκες για θέρμανση ή ψύξη.
Με τα υδροηλεκτρικά να μη γίνεται να επιβραδύνουν ή να σταματήσουν τη λειτουργία τους, άλλοι παραγωγοί, όπως τα πυρηνικά εργοστάσια της χώρας (ο Olkiluoto 3, ο νέος πυρηνικός αντιδραστήρας της χώρας, κατέβασε την τιμή του ρεύματος κατά 75%, από τα 245,98 ευρώ τη μεγαβατώρα τον Δεκέμβριο στα 60,55 ευρώ τον Απρίλιο), αναγκάζονται να περικόψουν την παραγωγή τους για να αποφευχθεί η κατάρρευση του συστήματος, αλλά και για να επιβραδύνουν την απώλεια χρημάτων από την παραγωγή ρεύματος -το οποίο σε αυτή την περίπτωση κοστίζει λιγότερο από το κόστος παραγωγής του.
Για «ιστορική στιγμή» έκανε λόγο ο CEO του φινλανδικού διαχειριστή ενέργειας Fingrid, Γιούκα Ρούσουνεν, εξηγώντας ότι η τιμή έπεσε «λίγο κάτω από το μηδέν» και ότι «η παραγωγή που δεν είναι επικερδής σε αυτές τις τιμές συνήθως αφαιρείται από την αγορά». Ο Ρούσουνεν είπε ότι «τον περασμένο χειμώνα το μόνο πράγμα που συζητούσαμε ήταν πού θα βρούμε περισσότερη ενέργεια, ενώ τώρα σκεφτόμαστε συνέχεια πώς θα περιορίσουμε την παραγωγή. Περάσαμε από το ένα άκρο στο άλλο».
