Η ιστορική Καστανιά Καλαμπάκας

Η Καστανιά βρίσκεται στις παρυφές της Νότιας Πίνδου με υψόμετρο 800 μέτρων, σε απόσταση 34 χιλιόμετρα δυτικά της Καλαμπάκας με πληθυσμό 165 άτομα το χειμώνα (σύμφωνα με την απογραφή 2011). Το καλοκαίρι ο πληθυσμός υπερβαίνει τους 1.200 κατοίκους.

Παλιά το χωριό βρισκόταν στον οικισμό Μηλότοπος, που βρίσκεται κοντά στη σημερινή θέση του χωριού αλλά σε χαμηλότερο υψόμετρο. Πήρε τ’ όνομά του από τις πολλές μηλιές που καλλιεργούνται στην περιοχή. Η περιοχή της Καστανιάς είναι κατάφυτη με καστανιές, καρυδιές, μηλιές, φουντουκιές, οξιές, έλατα και πεύκα. Δίπλα στο χωριό υπάρχουν νερά των πηγών Στίνος (στη θέση Γκούρα) και στη θέση Μπούρος.

Όσο αναφορά τα βουνά που βρίσκονται κοντά στο χωριό υπάρχει το δάσος του βουνού Κυνηγός ή Όμορφη Ράχη (1.845 μ.), το οποίο οι Καστανιώτες χάρισαν στο βασιλιά Γεώργιο Α΄, όταν αυτός επισκέφτηκε το χωριό το 1881. Για τον λόγο αυτό ονομάστηκε και «Βασιλικό Δάσος». Επίσης οι κορυφές Κρούνες (1.239 μ.), Μοράβα (1.930 μ.) και Χιόλι στα νοτιοδυτικά (1.970μ.). Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την υλοτομία, συνέπεια της ύπαρξης μεγάλων δασών στην περιοχή και τη γεωργοκτηνοτροφία.

Οι πλατείες του χωριού είναι πλακόστρωτες. Γνωστά αρχοντικά σπίτια είναι τα φρούρια των Δημάκη, Νικολάκη Λεβέντη και Κυρνάσιου, στενά συνδεδεμένα με την νεότερη ιστορία του τόπου. Κάηκαν και τα τρία από τους Γερμανούς, μαζί με όλο το χωριό, στις 26 Οκτωβρίου 1943. Σώθηκαν μόνο η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου.

Το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Σιαμάδων βρίσκεται στα δεξιά του δρόμου Χάνι Μουργκάνι – Καστανιάς. Σώζεται σήμερα, σε 620 μ. και απόσταση 2 περίπου χλμ. από τον κεντρικό δρόμο, το καθολικό της μονής που κτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Στο χωριό λειτουργεί κοινοτικός ξενώνας, ενώ οι γυναίκες υφαίνουν ακόμη στον αργαλειό. Στην Καστανιά παράγονται σε οικιακή βάση μήλα, κάστανα, φασόλια γίγαντες, τυρί φέτα, καθώς και γλυκό σύκο και καρύδι. Αξιοθέατα του χωριού αποτελούνε οι παραδοσιακές ταβέρνες και καφενεία, η περιοχή Γκούρα, το εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου και η μονή Αγίου Νικολάου Σιαμάδων.

Κοντά στην Καστανιά υπάρχουν οι κορυφές Χιόλι και Μοράβα και ο ποταμός Ασπροπόταμος με την μεγάλη συγκέντρωση πέστροφας. Στις 26-27 Ιουλίου πραγματοποιείται το πανηγύρι της Αγ. Παρασκευής, ενώ από τις 20 Ιουλίου έως 20 Αυγούστου γίνονται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Επίσης κάθε χρόνο στις 21 Οκτωβρίου στην θέση «Γκούρα» πραγματοποιείται από τον Μορφωτικό και Ευεργετικό Σύλλογο Καστανιάς «Ο Στίνος» η γιορτή καστάνου.