Τώρα τους “πήρε ο πόνος” για τον Αχελώο-Έλλειμμα 465 εκατ. κ.μ. νερού στη Θεσσαλία
Ελλειμμα 465 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού σε ετήσια βάση καταγράφεται στη Θεσσαλία. Οι υδατικές ανάγκες της περιοχής υπολογίζονται σε 1.485 εκατ. κ.μ. νερού από τα οποία εξασφαλίζονται μόλις τα 1.020 εκατ. νερού από επιφανειακές και υπόγειες πηγές αλλά και από έργα αποταμίευσης.
Το έλλειμμα θα παραμείνει ακόμη κι αν εφαρμοστεί το σύνολο των μέτρων που προβλέπονται για την αντιμετώπιση του υδατικού προβλήματος, όμως ο… εφιάλτης της λειψυδρίας δεν σταματά. Την περίοδο 2030 – 2050 αναμένεται περαιτέρω μείωση της μέσης ετήσιας βροχόπτωσης έως και 2,48%. Ο Αχελώος φαντάζει ως η μόνη λύση, τονίστηκε σε παρουσίαση για το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας, στο πλαίσιο της ημερίδας που φιλοξενήθηκε το προηγούμενο διήμερο στο Τεχνικό Επιμελητήριο Μαγνησίας.
Τα παραπάνω προκύπτουν από τα δεδομένα των σχεδίων διαχείρισης υδάτων για τη Θεσσαλία, που παρουσίασε ο πολιτικός μηχανικός του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, μηχανικός υδατικών πόρων και περιβάλλοντος και διευθύνων σύμβουλος της Enveco Α.Ε., Σπυρίδων Παπαγρηγορίου, σημειώνοντας ότι με βάση τις σημερινές συνθήκες δεν είναι δυνατό να καλυφθούν οι ανάγκες άρδευσης χωρίς να υποβαθμίζεται περιβαλλοντικά η κατάσταση πολλών επιφανειών και υπογείων υδατικών συστημάτων.
Το υδατικό έλλειμμα επικεντρώνεται κυρίως στον τομέα της άρδευσης, όπου διατίθεται το 92% των νερών.
Υπερεκμετάλλευση υδατικών συστημάτων
Όπως ανέφερε ο κ. Παπαγρηγορίου στην παρουσίασή του, πολλά επιφανειακά υδατικά συστήματα βρίσκονται σε καθεστώς υπερβολικής εκμετάλλευσης. Αυτή η υπερεκμετάλλευση αφορά σε απολήψεις κατά την αρδευτική περίοδο, η οποία, σε μεγάλο βαθμό, συμπίπτει με την περίοδο χαμηλών παροχών των ποταμών. Αποτέλεσμα είναι να παρατηρούνται εξαιρετικά χαμηλές έως σχεδόν μηδενικές παροχές σε αρκετά ποτάμια κατά τη θερινή περίοδο και να είναι αδύνατη η συντήρηση υγιών οικοσυστημάτων. «Στις χαμηλές αυτές παροχές των ποταμών συμβάλλει και η υπερεκμετάλλευση των υπόγειων νερών δεδομένου ότι οι θερινές παροχές στα ποτάμια συστήματα της λεκάνης του Πηνειού τροφοδοτούνται κυρίως από εκφορτίσεις υπογείων συστημάτων», σημείωσε ο κ. Παπαγρηγορίου.
Ελλειμμα στο υδατικό ισοζύγιο
Βάσει στοιχείων που παρουσίασε ο κ. Παπαγρηγορίου, οι υδατικές ανάγκες της Θεσσαλίας ανέρχονται σε 1.485 εκατ. κ.μ. ανά έτος για όλες τις χρήσεις. Από αυτές τα 1.290 εκατ. κ.μ. για άρδευση, ενώ 89 εκατ. κ.μ. υπολογίζονται οι απώλειες από την πηγή στο χωράφι και μόλις 106 εκατ. κ.μ. για τις υπόλοιπες χρήσεις, ύδρευση, κτηνοτροφία και βιομηχανία.
Ωστόσο, η διαθεσιμότητα των υδατικών πόρων εντός του υδατικού διαμερίσματος της Θεσσαλίας είναι στα 1.020 εκατ. κ.μ. νερού, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει ετήσιο έλλειμμα της τάξης των 465 εκατ. κ.μ. νερού για όλες τις χρήσεις.
Σημειώνεται ότι από τα υφιστάμενα έργα αποταμίευσης νερού εξασφαλίζονται 220 εκατ., από επιφανειακά 180 εκατ. και από υπόγεια 620 εκατ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο.
Αυτό σημαίνει, ότι στη Θεσσαλία υπό τις σημερινές συνθήκες διαθεσιμότητας πόρων και συνθηκών χρήσης δεν είναι δυνατό να καλυφθούν έστω και εν μέρει οι ανάγκες άρδευσης χωρίς να υποβαθμίζεται περιβαλλοντικά η κατάσταση πολλών επιφανειών και υπογείων υδατικών συστημάτων.
Νέα μέτρα
Στα σχέδια διαχείρισης περιλαμβάνονται 22 μέτρα, εκ των οποίων δύο νέα και 55 συμπληρωματικά μέτρα, εκ των οποίων τα 19 νέα, τα περισσότερα εκ των οποίων σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την αποτελεσματικότερη για τις χρήσεις και την καλύτερη για το περιβάλλον διαχείριση των υδατικών πόρων. Ενδεικτικές κατηγορίες μέτρων αφορούν σε διοικητικά, έλεγχο εκπομπών ρύπων, έλεγχο απολήψεων, έργα δομικών κατασκευών, εξοικονόμηση και εξορθολογισμός χρήσης νερού. Το εκτιμώμενο κόστος των συμπληρωματικών μέτρων ανέρχεται στο 1.183.746.436,55 ευρώ.
Τα νέα συμπληρωματικά μέτρα, αφορούν στη δυνατότητα υπό προϋποθέσεις μεταφοράς 250 εκατ. κ.μ. ανά έτος από τον Αχελώο στον Πηνειό και στοχευμένα προγράμματα ποσοτικής και ποιοτικής παρακολούθησης.
Το έλλειμμα παραμένει
Το έλλειμμα παραμένει ακόμη και με την εφαρμογή και των τριών δεσμών μέτρων που προβλέπονται στα υδατικά σχέδια.
Συγκεκριμένα, βάσει των στοιχείων που παρουσίασε ο κ. Παπαγρηγορίου με την εφαρμογή της πρώτης δέσμης μέτρων που αφορούν κυρίως σε μέτρων εξοικονόμησης και μείωσης των απωλειών, όπως για παράδειγμα αντικατάσταση δικτύων και εξορθολογισμός μεθόδων άρδευσης, εξοικονομούνται 105 εκατ. κυβικά μέτρα νερού. Το έλλειμμα δηλαδή παραμένει στα 360 εκατ. κ.μ.
Με τη δεύτερη δέσμη μέτρων, που αφορούν σε δρομολογημένα έργα στον ταμιευτήρα Αγιόκαμπου, το φράγμα Παλαιοδερλί στον Ενιπέα και τον ταμιευτήρα Πουρνάρι στα Αμπελάκια το καθαρό όφελος αφορά μόλις 38 εκατ. κ.μ. νερού.
Με την τρίτη δέσμη μέτρων, τα μελλοντικά πρόσθετα έργα ταμίευσης (φράγματα Πύλης, χαμηλό Μουζακίου, Καλούδα και Νεοχωρίτη, οι ταμιευτήρες Καλού Νερού – Αγίου Αντωνίου, Κοιλάδας, Κρανώνα, Μπελμά και Κερασούλας Τρικάλων, το φράγμα στη θέση Δελέρια, το φράγμα Αγιονερίου Ελασσόνας και ο ρουφράκτης Τιτάνου), το καθαρό όφελος είναι 120 εκατ.κ.μ. νερού.
Ακόμη και με τεχνητό εμπλουτισμό αλλά και με μελλοντικούς πεδινούς ταμιευτήρες, το ετήσιο έλλειμμα νερού θα είναι 172 εκατ. κ.μ.
Μείωση βροχοπτώσεων
Τον εφιάλτη έρχεται να επιτείνει και η αναμενόμενη μείωση των βροχοπτώσεων που υπολογίζεται ότι θα φθάσει το 2,48% την περίοδο 2030 – 2050.
Στο Σχέδιο Ξηρασίας που εκπονήθηκε και στο οποίο αναφέρθηκε ο κ. Παπαγρηγορίου, περιλαμβάνονται δύο μελέτες που εκπονήθηκαν ειδικά για το θέμα της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής για την περιοχή της Θεσσαλίας.
Η πρώτη μελέτη υπό τον τίτλο «Εκτίμηση συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στην κατάρτιση των σχεδίων διαχείρισης των υδατικών διαμερισμάτων Θεσσαλίας, Ηπείρου και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας» (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), στα αποτελέσματά της υποδεικνύει μείωση της μέσης ετήσια βροχόπτωσης έως και 2,48% (περίοδο 2030-2050) έως και 5,31% (περίοδο 2070-2100).
Η δεύτερη μελέτη υπό τον τίτλο «Μελέτη επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις καλλιέργειες και στις ανάγκες αρδευτικού νερού για τις καλλιέργειες αυτές σε Θεσσαλία, Ήπειρο και Δυτική Στερεά Ελλάδα» (ΚΕΤΕΑΘ) ασχολείται με την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στις καλλιέργειες.
Από τα αποτελέσματα προέκυψε ότι σε σχέση με τις ανάγκες άρδευσης της Θεσσαλίας τον μήνα Ιούλιο της περιόδου 1958 – 2010 αναμένεται αύξηση αναγκών άρδευσης έως 12,4% για την περίοδο 2040 – 2059 και έως 18,8% για την περίοδο 2080 – 2099.
Ο Αχελώος μονόδρομος
Σύμφωνα με τον κ. Παπαγρηγορίου, η εκτίμηση των αναγκών άρδευσης έγινε βάσει του φιλόδοξου μεν εφικτού δε στόχου κατανάλωσης κατά μέσο όρο 450 κυβικών μέτρων ανά στρέμμα ανά έτος που θα επιτευχθεί προοδευτικά λαμβάνοντας υπόψη την πρόοδο εφαρμογής των μέτρων εξοικονόμησης, ορθολογικής διαχείρισης και βελτιστοποίησης μεθόδων και τεχνολογιών άρδευσης.
«Η διατήρηση των αρδευόμενων γεωργικών εκτάσεων στο Υδατικό Διαμέρισμα της Θεσσαλίας στα τρέχοντα επίπεδα (περίπου στα 2.800.000 στρέμματα επί συνόλου 4,5 εκ. στρεμμάτων γεωργικής έκτασης) οδηγεί σε έλλειμμα υδατικών πόρων στα επίπεδα των 175 hm³ ανά έτος τουλάχιστον.
Υπό καθεστώς εφαρμογής πλήρους άρδευσης η στέρηση αυτής της ποσότητας από την άρδευση ισοδυναμεί με την μετατροπή περίπου 400.000 στρεμμάτων από αρδευόμενα σε ξηρικά και αυτό σημαίνει απώλεια αγροτικού εισοδήματος της τάξεως του 2-3% του πρωτογενούς τομέα στη Θεσσαλία και 0,4% του εισοδήματος του πρωτογενούς τομέα στη χώρα τουλάχιστον», έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου.
Όπως υπογράμμισε, «η διερεύνηση και ανάλυση που έγινε δεν αφήνει περιθώρια για σημαντικές περαιτέρω δυνατότητες αύξησης της διαθεσιμότητας υδατικών πόρων μέσω νέων έργων ταμίευσης που δεν έχουν μέχρι σήμερα αναφερθεί εντός της Θεσσαλίας.
Ο μόνος τρόπος κάλυψης του ελλείμματος είναι η μεταφορά νερού από άλλο Υδατικό Διαμέρισμα (εφόσον αυτό αποδειχθεί εφικτό), στο πλαίσιο αυτό τίθεται πάλι το πλαίσιο μεταφοράς έως 250 εκατ. κ.μ. ανά έτος από τον Αχελώο».
Πηγή: taxydromos.gr
